rytmika ćwiczeń
8 lipca - 7 sierpnia 2011
Galeria Sztuki Współczesnej BWA SOKÓŁ
Wernisaż:
8 lipca 2011, godz. 18:00
Druga odsłona projektu GALICJA. TOPOGRAFIE MITU. Wystawa Rytmika ćwiczeń nawiązuje symbolicznie do historii budynku, w którym znajduje się Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ. Został on wzniesiony jako siedziba Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w roku 1892 i aż do początku II wojny światowej tworzył jeden z najważniejszych ośrodków życia społecznego w Nowym Sączu.
Głównym motywem wiodącym wystawy Rytmika ćwiczeń są zagadnienia związane z procesem identyfikacji jednostki z naruszonym środowiskiem społeczno-kulturowym. Cel wystawy łączy się w naturalny sposób z historią, a przede wszystkim z najnowszymi dziejami Galicji i miasta Nowy Sącz jako jednego ze znaczących ośrodków tego regionu. Przez Galicję przeszła w ciągu ostatnich 100 lat dramatyczna fala zmian, od austriackiej ziemi koronnej (do roku 1918) aż po stan dzisiejszy, gdy region ten jest podzielony pomiędzy Polskę i Ukrainę, nie istniejąc już jako jeden kształt terytorialny. Niekorzystnym zmianom z punktu widzenia podziału administracyjnego towarzyszyły też wydarzenia tragiczne, które bezpowrotnie wpłynęły na charakter narodowościowy i kulturalny Galicji. W konsekwencji holocaustu zanikła najpierw miejscowa społeczność żydowska a następnie zostali wysiedleni mieszkańcy narodowości niemieckiej. Ostatnią destrukcyjną ingerencją była potem w roku 1947 wymuszona wymiana ukraińskich i polskich mieszkańców Galicji podzielonej pomiędzy Związek Radziecki a Polskę.
Wszystkie te zmiany bezpowrotnie zmieniły strukturę lokalnej społeczności, przede wszystkim z punktu widzenia jej tożsamości społeczno-kulturowej. Ta się stopniowo etabluje w często zaostrzonym stosunku pomiędzy potrzebami a celami nowego środowiska społecznego i coraz mniej zrozumiałymi korzeniami historycznymi zanikłego społeczeństwa. Kluczowym momentem w tym procesie często staje się przyswajanie tradycji lokalnych, ich reinterpretacja, rytualizacja oraz poszukiwanie nowych znaczeń, rozwijających współzależność pomiędzy opustoszają i ponownie zapełnianą przestrzenia i jej mieszkańcami.
Wystawa Rytmika ćwiczeń koncentruje się przede wszystkim na dynamice identyfikacji jednostki ludzkiej z szerszymi ramami społeczno-kulturowymi, na jej przebiegającym charakterze. Akcentuje ruch w sensie historycznym, gdy przedstawia projekty autorskie tematyzujące wydarzenia dziejowe związane z konkretnym miejscem – czyli miastem Nowy Sącz. Jednocześnie zajmuje się mentalnym, czy też wręcz fizycznym rozumieniem fenomenu ruchu, a mianowicie w związku z metodyką utożsamienia lub przywłaszczenia sobie konkretnego środowiska geograficznego lub społecznego. Płynność miejsc i dziejów odbija się na wystawie Rytmika ćwiczeń w postaci niespokojnych i wahliwych obrazów. Metafora ćwiczenia i jego rytmu otwiera potem przestrzeń umożliwiającą koncentrację i stabilizację naszego położenia.
Tego typu budowanie powiązań pomiędzy treścią wypowiedzi artystycznej a konkretną sytuacją życiową można, używając słów Martina Kolářa (autora jednego z tekstów katalogu do wystawy), scharakteryzować jako strategię konceptualnej mimesis. Punktem wyjścia tej metody postępowania jest inicjowany przez artystę „upadek historii i przegrupowywania dziejów do kolażu poszczególnych wymiarów pamięci kulturalnej i świadomości historycznej. W ten sposób historia jest ponownie formowana, konceptualizowana, rytualizowana za pośrednictwem autentycznych gestów autorskich, gestów wielokroć odnoszących się do przeżycia traumatycznej rzeczywistości.“
Pole siłowe wystawy wytwarzają przy tym jednoznaczne, radykalne wypowiedzi, oscylujące od intymnych historii tematyzujących konkretne więzi i miejsca, aż po spektakularne projekty definiujące szerszą problematykę stratyfikacji społecznej. I tak na przykład Vlasta Delimar w zapisie wideo swojej performancji przejeżdża naga konno po ulicach chorwackiego Zagrzebia (Walk like Lady Godiva, 2001). Przykłada w ten sposób absurdalne zwierciadło stereotypom genderowym panującym wśród tradycyjnego społeczeństwa chorwackiego a jednocześnie odwołuje się do niedawnej przeszłości tego kraju związanej z pełnym przemocy rozpadem byłej Jugosławii.
Mirosław Bałka składa instalację nazwaną 150 x 200 x 10 (1999) z żelaznej siatki i zamocowanych w niej kawałków mydła toaletowego. Resztki mydeł ewokują oczyszczający kontakt, oddzielają sferę higieny intymnej od chaosu niepożądanych dotknięć. Jednocześnie wywołują jednak wrażenie nieuchwytnego zagrożenia wraz z uświadomieniem sobie ich bezpowrotnego zużycia i zaniku. W niemym czarno-białym filmie Respite (2007) Harun Farocki wykorzystuje historyczne ujęcia dokumentalne wykonane w holenderskim obozie internacyjnym i koncentracyjnym Westerbork. W zagęszczonych sekwencjach autor uwidacznia głęboką tragedię holocaustu i absurdalność chłodnej instrumentalizacji życia i śmierci w kołach faszystowskiej maszynerii zagłady.
Mona Vatamanu & Florin Tudor w swoich obrazach z cyklu Appointment with History (2007–2010) poświęcają się fenomenom rewolucji i aktywistycznego protestu lub oporu publicznego. Autorzy poszukują nowych symboli umożliwiających wyrażenie tradycyjnych utopii społecznych lub politycznych, łącząc różne systemy ideologiczne, realia historyczne i ich tradycyjne interpretacje. Podobnie Szabolcs KissPál w instalacji Utopia Battery (2008) rozplata wiszący na ścianie galerii niekończący się czerwony sztandar. W odindywidualizowanym, mechanicznym geście destruuje w przemyślany sposób znak reprezentujący pragnienie i przemoc połączone z dążeniem do zrealizowania utopii społecznej.
Delikatne rysunki Szejli Kamerić (Hooked, 2010) ewokują za pośrednictwem abstrakcyjnych struktur tradycyjne kobiece czynności – szycie, roboty na drutach lub też wyszywanie. Tyto sieci estetyczne przenikają się z systemami stratyfikacji społecznej i zwracają uwagę ze specyficznej perspektywy na przemiany paradygmatów genderowych i ról modeli subkulturowych w dzisiejszym globalizowanym społeczeństwie. Wystawę zamyka w minimalistycznej hiperboli interwencja instalacyjna Jiřígo Kovandy, który przymocował do lustra w szatni inne, mniejsze lusterko kieszonkowe (bez nazwy, 2011). Ledwo zauważalne przemieszczenie odbijanej rzeczywistości pozwala na zobaczenie naszej sytuacji z prawie takich samych a pomimo tego tak różnych kątów, co niewątpliwie otwiera swobodną przestrzeń dla przeżyć i ich komentarzy.
W rezultacie wystawa Rytmika ćwiczeń w poszczególnych nastawieniach jej autorów i w konkretnych dziełach prowadzi nasze zainteresowanie w kierunku urealnienia pamięci. W rytmie wspominania daje widzom możliwość przećwiczenia sobie a w pewnej mierze także zrelatywizowania i ponownego zdefiniowania teraźniejszości. Podważenie i nowe określenie własnej pozycji i stosunków z najbliższym otoczeniem można jako podstawowe zasady wzbogacające autentyczność naszych przeżyć i nigdy nie kończący się proces ustanawiania pełnej znaczeń rzeczywistości.
Kurator - Michal Koleček
RYTMIKA ĆWICZEŃ była drugą odsłoną cyklu pięciu prezentacji pod wspólnym tytułem GALICJA. TOPOGRAFIE MITU.
Artyści: Mirosław Bałka, Michael Blum & Damir Nikšić, BOOT_AUDIOVISUAL, Vlasta Delimar, Harun Farocki, Lukáš Jasanský & Martin Polák, Šejla Kamerić, Szabolcs KissPál, Zdena Kolečková, Jiří Kovanda, Michal Moravčík, Slaven Tolj, Mona Vatamanu & Florin Tudor, Nives Widauer
Cykl GALICJA. TOPOGRAFIE MITU realizowany w ramach projektu pn. „Sztuka współczesna narodów dawnej monarchii austrowęgierskiej”. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.
Wszystkie te zmiany bezpowrotnie zmieniły strukturę lokalnej społeczności, przede wszystkim z punktu widzenia jej tożsamości społeczno-kulturowej. Ta się stopniowo etabluje w często zaostrzonym stosunku pomiędzy potrzebami a celami nowego środowiska społecznego i coraz mniej zrozumiałymi korzeniami historycznymi zanikłego społeczeństwa. Kluczowym momentem w tym procesie często staje się przyswajanie tradycji lokalnych, ich reinterpretacja, rytualizacja oraz poszukiwanie nowych znaczeń, rozwijających współzależność pomiędzy opustoszają i ponownie zapełnianą przestrzenia i jej mieszkańcami.
Wystawa Rytmika ćwiczeń koncentruje się przede wszystkim na dynamice identyfikacji jednostki ludzkiej z szerszymi ramami społeczno-kulturowymi, na jej przebiegającym charakterze. Akcentuje ruch w sensie historycznym, gdy przedstawia projekty autorskie tematyzujące wydarzenia dziejowe związane z konkretnym miejscem – czyli miastem Nowy Sącz. Jednocześnie zajmuje się mentalnym, czy też wręcz fizycznym rozumieniem fenomenu ruchu, a mianowicie w związku z metodyką utożsamienia lub przywłaszczenia sobie konkretnego środowiska geograficznego lub społecznego. Płynność miejsc i dziejów odbija się na wystawie Rytmika ćwiczeń w postaci niespokojnych i wahliwych obrazów. Metafora ćwiczenia i jego rytmu otwiera potem przestrzeń umożliwiającą koncentrację i stabilizację naszego położenia.
Tego typu budowanie powiązań pomiędzy treścią wypowiedzi artystycznej a konkretną sytuacją życiową można, używając słów Martina Kolářa (autora jednego z tekstów katalogu do wystawy), scharakteryzować jako strategię konceptualnej mimesis. Punktem wyjścia tej metody postępowania jest inicjowany przez artystę „upadek historii i przegrupowywania dziejów do kolażu poszczególnych wymiarów pamięci kulturalnej i świadomości historycznej. W ten sposób historia jest ponownie formowana, konceptualizowana, rytualizowana za pośrednictwem autentycznych gestów autorskich, gestów wielokroć odnoszących się do przeżycia traumatycznej rzeczywistości.“
Pole siłowe wystawy wytwarzają przy tym jednoznaczne, radykalne wypowiedzi, oscylujące od intymnych historii tematyzujących konkretne więzi i miejsca, aż po spektakularne projekty definiujące szerszą problematykę stratyfikacji społecznej. I tak na przykład Vlasta Delimar w zapisie wideo swojej performancji przejeżdża naga konno po ulicach chorwackiego Zagrzebia (Walk like Lady Godiva, 2001). Przykłada w ten sposób absurdalne zwierciadło stereotypom genderowym panującym wśród tradycyjnego społeczeństwa chorwackiego a jednocześnie odwołuje się do niedawnej przeszłości tego kraju związanej z pełnym przemocy rozpadem byłej Jugosławii.
Mirosław Bałka składa instalację nazwaną 150 x 200 x 10 (1999) z żelaznej siatki i zamocowanych w niej kawałków mydła toaletowego. Resztki mydeł ewokują oczyszczający kontakt, oddzielają sferę higieny intymnej od chaosu niepożądanych dotknięć. Jednocześnie wywołują jednak wrażenie nieuchwytnego zagrożenia wraz z uświadomieniem sobie ich bezpowrotnego zużycia i zaniku. W niemym czarno-białym filmie Respite (2007) Harun Farocki wykorzystuje historyczne ujęcia dokumentalne wykonane w holenderskim obozie internacyjnym i koncentracyjnym Westerbork. W zagęszczonych sekwencjach autor uwidacznia głęboką tragedię holocaustu i absurdalność chłodnej instrumentalizacji życia i śmierci w kołach faszystowskiej maszynerii zagłady.
Mona Vatamanu & Florin Tudor w swoich obrazach z cyklu Appointment with History (2007–2010) poświęcają się fenomenom rewolucji i aktywistycznego protestu lub oporu publicznego. Autorzy poszukują nowych symboli umożliwiających wyrażenie tradycyjnych utopii społecznych lub politycznych, łącząc różne systemy ideologiczne, realia historyczne i ich tradycyjne interpretacje. Podobnie Szabolcs KissPál w instalacji Utopia Battery (2008) rozplata wiszący na ścianie galerii niekończący się czerwony sztandar. W odindywidualizowanym, mechanicznym geście destruuje w przemyślany sposób znak reprezentujący pragnienie i przemoc połączone z dążeniem do zrealizowania utopii społecznej.
Delikatne rysunki Szejli Kamerić (Hooked, 2010) ewokują za pośrednictwem abstrakcyjnych struktur tradycyjne kobiece czynności – szycie, roboty na drutach lub też wyszywanie. Tyto sieci estetyczne przenikają się z systemami stratyfikacji społecznej i zwracają uwagę ze specyficznej perspektywy na przemiany paradygmatów genderowych i ról modeli subkulturowych w dzisiejszym globalizowanym społeczeństwie. Wystawę zamyka w minimalistycznej hiperboli interwencja instalacyjna Jiřígo Kovandy, który przymocował do lustra w szatni inne, mniejsze lusterko kieszonkowe (bez nazwy, 2011). Ledwo zauważalne przemieszczenie odbijanej rzeczywistości pozwala na zobaczenie naszej sytuacji z prawie takich samych a pomimo tego tak różnych kątów, co niewątpliwie otwiera swobodną przestrzeń dla przeżyć i ich komentarzy.
W rezultacie wystawa Rytmika ćwiczeń w poszczególnych nastawieniach jej autorów i w konkretnych dziełach prowadzi nasze zainteresowanie w kierunku urealnienia pamięci. W rytmie wspominania daje widzom możliwość przećwiczenia sobie a w pewnej mierze także zrelatywizowania i ponownego zdefiniowania teraźniejszości. Podważenie i nowe określenie własnej pozycji i stosunków z najbliższym otoczeniem można jako podstawowe zasady wzbogacające autentyczność naszych przeżyć i nigdy nie kończący się proces ustanawiania pełnej znaczeń rzeczywistości.
Kurator - Michal Koleček
RYTMIKA ĆWICZEŃ była drugą odsłoną cyklu pięciu prezentacji pod wspólnym tytułem GALICJA. TOPOGRAFIE MITU.
Artyści: Mirosław Bałka, Michael Blum & Damir Nikšić, BOOT_AUDIOVISUAL, Vlasta Delimar, Harun Farocki, Lukáš Jasanský & Martin Polák, Šejla Kamerić, Szabolcs KissPál, Zdena Kolečková, Jiří Kovanda, Michal Moravčík, Slaven Tolj, Mona Vatamanu & Florin Tudor, Nives Widauer
Cykl GALICJA. TOPOGRAFIE MITU realizowany w ramach projektu pn. „Sztuka współczesna narodów dawnej monarchii austrowęgierskiej”. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.