Nie jest to pierwsza wystawa, którą Ioana Antoniu, Adriana Elian, Andor Kőmives i Radu Pulbere organizują wspólnie. Jest to jednak pierwszy raz, kiedy ich grupowa obecność podkreśla, jak bardzo rzeczywistość zmieniła się w ciągu ponad dwudziestu lat. Ta czwórka artystów stała się jednym z najbardziej wartościowych ośrodków malarstwa współczesnego w Cluj, w miarę jak ich środki wyrazu artystycznego stopniowo osiągnęły dojrzałość, stapiając się jednocześnie z artystyczną tożsamością - różną w przypadku każdego z nich. Mówimy powyżej o „malarstwie współczesnym w Cluj”, aby odróżnić ich od malarzy urodzonych w Cluj, albo takich, którzy tam przez chwilę mieszkali, ale traktują to miasto jako przejściowy przystanek na drodze, a nie stałe miejsce zamieszkania.

Chociaż każdy z artystów dąży do orginalności, to sama oryginalność nie byłaby wystarczająca, gdyby ich prace nie były wybitne także w aspekcie sublimacji komunikowanych treści. Ponadto, chociaż dzieła każdego artysty z tej czwórki posiadają wyraźny, indywidualny styl, jako świadek ich ewolucji zdołałem zidentyfikować pewne cechy charakterystyczne dla ich twórczej drogi, pokazujące również, że stali się wzorem do naśladowania.

Warto wspomnieć - zwłaszcza dla tych, którzy pragną poświęcić się karierze artysty - że wymagało to wiele poświęcenia, konsekwencji, uporu i ciężkiej pracy na przestrzeni kilku dekad. Można powiedzieć, że Ioana Antoniu, Adriana Elian, Andor Kőmives i Radu Pulbere są najbardziej stałymi i konsekwentnymi artystami w historii Cluj, aktywnymi w swoich pracowniach i na plenerach, chłonnymi wobec nowych idei i koncepcji, czerpanych z największych wystaw międzynarodowych i najnowszych studiów krytycznych. Ponadto - co świadczy o typowej dla nich hojności - poświęcają też czas i energię, aby nauczać na Uniwersytecie Sztuk Pięknych i Designu, z profesjonalnym zaangażowaniem i z korzyścią dla wielu pokoleń studentów. Po obejrzeniu prac wybranych na tę wystawę, nie mam wątpliwości, że mamy do czynienia z artystycznymi osobowościami, którym przyszło żyć nie tylko na przełomie dwóch epok historycznych, lecz również w czasie socjo-politycznej transformacji, z którą musieli sobie radzić, na nowo wymyślając strategie działania.

Transformacja pozwoliła rumuńskim artystom na kontakt z zachodnimi środowiskami twórczymi, które w czasach komunizmu pozostawały poza ich zasięgiem. Kryzys malarstwa to jeden z głównych trendów cechujących pokolenie naszej czwórki artystów, objawiający się albo porzuceniem malarstwa, albo dodaniem do niego innych opcji - takich jak fotografia, wideo czy instalacje - z repertuaru popularnych na Zachodzie nowych mediów.

Nie jest to jednak przypadek naszej czwórki artystów. Pozostali oni wierni malarstwu, starając się odkrywać nowe możliwości, aby odzwierciedlić nową rzeczywistość. Niezmiennie kultywują swoje zainteresowanie malarstwem figuratywnym, ale nie w wersji „siatkówkowej” (retinal painting), we współrzędnych czasu i przestrzeni. Wprost przeciwnie: opracowali dyskurs liryczny korzystający z metafor i hiperboli, unikając jednocześnie sprowadzania malarstwa do roli narracyjnej czy literacko-ilustracyjnej. Ich malarstwo istnieje w oderwaniu od okoliczności, denotacji czy estetyzowania, ale jednocześnie posiada widoczne konotacje. Artyści starają się, między innymi, szukać znaczenia i sensu w rzeczach, które pod swoją widoczną warstwą skrywają złożone zjawiska. Ich prace, nierzadko tajemnicze, stanowią nie tyle sensacjonalistyczną, co raczej hermeneutyczną próbę odniesienia się do problematyki psycho-społecznej, są spojrzeniem w psychologiczną otchłań.

Kolejna cecha łącząca wszystkich czworo to konsekwentne poszukiwania wymiaru łączącego obraz z odbiciem, co doprowadziło do polimorficznych trajektorii nie ograniczających się do przepisu na sukces, jak to często ma miejsce w przypadku artystów, którzy pozostają wierni „oznaczonemu” przez siebie terytorium, zwłaszcza z przyczyn komercyjnych. Ich twórczość ewoluowała organicznie - bez przyspieszania któregokolwiek z etapów, zaś nowe treści wynikają z korzeni i przesłanek obecnych w poprzednich fazach twórczości.

Wreszcie, artyści sami wspominają o tempie swojej działalności twórczej, świadczącym o głębokim powołaniu, o impecie, który prawdopodobnie okazał się silniejszy od innych odruchów i umiejętności kształtujących zachowania. Ich wystawy zawsze były objawieniem dla kręgów artystycznych, a zwłaszcza dla tych, którzy na przestrzeni dekad byli ich studentami. Niniejsza wystawa prezentuje ich prace publiczności, która miała okazję zobaczyć część ich twórczości w roku 2014, podczas wystawy poświęconej zjawisku Akademii Sztuk Pięknych w Cluj. Ioana Antoniu, Adriana Elian, Andor Kőmives i Radu Pulbere odegrali znaczącą rolę w jej międzynarodowym sukcesie - nie tylko jako wykładowcy.